Ashui.com

Trong nhiều thế kỷ, những ngôi nhà gỗ đã là một phần tô điểm cho cảnh quan của thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Nhưng giờ đây, nhiều công trình quý giá đó đã và đang dần biến mất.

Lâu đài xây dựng ở thế kỷ 19 của Bộ trưởng Hàng hải Ahmed Pasa (1872-1922) là một trong những ngôi nhà gỗ ấn tượng nhất ở trung tâm cũ của Istanbul. Martin Bachmann, chuyên gia của Viện Khảo cổ Đức (DAI), đánh giá cao lớp trần gỗ chạm khắc hết sức tỷ mỷ ở tầng một trong ngôi nhà này. “Đây là di sản nguyên vẹn nhất thể hiện sự đa dạng của phong cách kiến trúc Ottoman”, ông Bachmann nhận định.

• Ảnh bên : Lâu đài của Bộ trưởng Hàng hải Ahmet Pasa trước khi được trùng tu 

Mấy chục năm qua, văn phòng đại diện của DAI ở Istanbul đã khảo sát những ngôi nhà gỗ còn sót lại ở Istanbul. Họ đã góp phần vào việc tu bổ hết sức công phu lâu đài Ahmet Pasa cách đây 30 năm. Kể từ đó, rất nhiều tòa nhà gỗ ở Istanbul đã biến mất, mục nát hoặc bị thiêu cháy trong các trận hỏa hoạn lớn. May mắn là một số tòa nhà nhỏ thoát được và còn tồn tại nguyên vẹn cho đến nay.

Hơn một năm qua, lâu đài Ahmet Pasa đã trở thành trung tâm Kudeb chuyên nghiên cứu việc trùng tu những ngôi nhà gỗ cổ. Các nhà chức trách đang phối hợp với UNESCO để bảo vệ Suleymaniye và Zeyrek, hai địa danh cổ xưa của Istanbul. Demet Surucu, một nhân viên 28 tuổi tại trung tâm nói trên, đang đào tạo các nhà phục chế trẻ. Họ phải nghiên cứu những kỹ thuật hầu như đã bị lãng quên của các thợ mộc thời Ottoman.

• Ảnh bên : Những di sản kiến trúc đang trong tình trạng nguy hiểm ở Istanbul 

Trung tâm lịch sử của Istanbul được công nhận là Di sản thế giới từ năm 1985 nhưng vài năm trở lại đây, UNESCO liên tục cảnh báo sẽ đưa khu vực này vào danh sách các Di sản bị đe dọa bởi có quá nhiều công trình lịch sử xung quanh nhà thờ Hồi giáo Sulemaniye đã bị đổ. Cho đến nay, trung tâm Kudeb đã cứu nguy được sáu ngôi nhà và hy vọng vào năm 2010 sẽ tăng con số đó lên thành 30. Công việc của họ góp phần làm nổi bật Istanbul vào thời điểm thành phố này sắp trở thành Thủ đô văn hóa của châu Âu (năm 2010). Surucu thừa nhận rằng số lượng các dự án trùng tu còn rất ít và trong nhiều năm qua, người ta mới chỉ nói nhiều chứ hầu như không có hành động thiết thực để cứu nguy các ngôi nhà gỗ cổ.

• Ảnh bên : Một ngôi nhà gỗ đang bị hư hại nặng ở trung tâm Istanbul

Cách đây sáu năm, kiến trúc sư Ali Kurultay đã mua một ngôi nhà gỗ đổ nát ở trung tâm lịch sử của Istanbul và bỏ ra hai năm để trùng tu. “Chúng tôi phải bắc giàn giáo ở bên trong để đỡ trọng lượng của công trình. Nhưng cuối cùng, chỉ có một phần của tòa nhà là có thể cứu được. Nhiều người ở đây thực sự không quan tâm đến việc bảo tồn. Điều này không nằm trong suy nghĩ của họ”, Kurultay cho biết.

Rất nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ luyến tiếc thời đã qua của Istanbul, trong số đó có nhiếp ảnh gia nổi tiếng Ara Guler, 80 tuổi. Bảo tàng tư nhân của ông trưng bày nhiều tấm ảnh chụp được từ những thập niên 1940-1950, trong đó nhiều bức ghi lại hình ảnh các ngôi nhà gỗ. Guler nói rằng ông không hiểu tại sao người ta lại xây dựng những tòa nhà 35 tầng ở một thành phố thường phải hứng chịu các trận động đất: “Istanbul xưa cũ biến mất, thành phố này đã mất đi vẻ quyến rũ của nó”. Guler thấy mình phải có trách nhiệm lưu giữ lại những hình ảnh của thành phố này để các thế hệ sau có thể hình dung ra một Istanbul cổ kính trong quá khứ.
 
Lương Tuấn Vĩ