Ashui.com

Năm nay thế giới đã mất đi một nữ kiến trúc sư đầy tài năng, người đã tranh đấu không mệt mỏi cả cuộc đời để khẳng định cách nhìn nhận riêng của mình về kiến trúc và cũng để có chỗ đứng riêng trong nghề nghiệp luôn được thống trị bởi đàn ông này. Sự cố gắng của bà còn đáng kể hơn nữa khi bà được sinh ra tại một đất nước đạo Hồi, nơi mà phụ nữ chưa có nhiều tự do. Đó là nữ kiến trúc sư Zaha Hadid. Chương trình phim với chủ đề "Kiến trúc sư, cuộc đời và tác phẩm" của CLB Điện ảnh Kiến trúc năm nay cũng nhằm tôn vinh các nữ kiến trúc sư có công đóng góp cho sự phát triển của kiến trúc thế giới. Như các bạn đã biết, vào tháng 7 vừa qua, CLB đã giới thiệu hai nữ kiến trúc sư Eileen Gray và Ray Eames.  

Zaha Hadid sinh ngày 31 tháng 10 năm 1950 tại Baghdad, Iraq, trong một gia đình khá giả có cha là một nhà công nghiệp giầu có. Ông cũng là một chính trị gia nổi tiếng ở đất nước này. Chính ông là người đồng sáng lập Đảng Dân chủ Quốc gia tại Iraq (trước khi đất nước bị quản lý dưới chế độ độc tài). Vì được sinh ra trong một gia đình có tư tưởng tiến bộ và yêu nghệ thuật, nên ngay từ nhỏ Zaha đã được tiếp xúc với nền văn minh tiên tiến. Trước khi học kiến trúc, Zaha Hadid đã nhận bằng cử nhân toán học tại Đại học Hoa kỳ ở Beirut, Liban. Việc yêu toán cũng đã cho chúng ta biết "cá tính" của người phụ nữ này. Nhưng khi nhìn kiến trúc, hay đặc biệt hơn là những bức tranh vẽ của bà, chúng ta thấy tác giả là một người rất giỏi về hình học họa hình. 

Năm 1972, Zaha Hadid chọn Trường kiến trúc AA tại London (Architectural Association School of Architecture) để trau dồi kiến thức của mình. Vào thời điểm này, ngôi trường được dẫn dắt bởi thầy hiệu trưởng Alvin Boyarsky, người hướng kiến trúc tới những sự sáng tạo đột phá và đầy thử nghiệm. Tại đây, Zaha Hadid đã có cuộc gặp gỡ định mệnh khi trở thành học sinh của Elia Zenghelis và Rem Koolhaas (hai kiến trúc sư đồng sáng lập văn phòng OMA). Chúng ta đều biết, Rem Koolhaas là một trong rất ít kiến trúc sư vừa giỏi cả lý thuyết lẫn thực hành. Ông cũng là một nhà giáo xuất sắc, nhiều kiến trúc sư hàng đầu thế giới hiện nay xuất thân từ văn phòng của ông. Chính ông và Elia Zenghelis đã hướng Zaha Hadid tới tư tưởng của danh họa tranh trừu tượng nổi tiếng người Nga Kazimir Malevich. Triết lý sáng tác của Zaha Hadid từ đó đã bị ảnh hưởng sâu sắc từ người họa sĩ này. 

Năm 1979, Zaha Hadid mở văn phòng riêng. Kiến trúc của bà ban đầu nghiên cứu dựa trên nguyên lý "fragmented geometry" (hình học rời rạc) khai thác đa điểm nhìn phối cảnh trong không gian, và công trình được tính toán để đánh mất cảm giác có điểm tựa xuống đất. Phải đến cuối thập niên 80, Zaha Hadid mới thực sự tìm ra con đường đi riêng của mình, khi cùng cộng sự tài năng Patrik Schumacher đưa ra nguyên lý "parametricism". Đây là một định đề hoàn toàn mới về không gian khi công trình là hình khối được "biến thể" dựa trên sự trợ giúp của máy tính. "Parametricism" được coi như hậu của trường phái "Deconstructivism" (Giải toả kết cấu). 

Cuốn phim "Zaha Hadid, người thách thức những chiến thắng" (Zaha Hadid, Who dares wins) nằm trong chương trình truyền hình "IMAGINE..." của đài BBC. Đây là chương trình gặp gỡ những người làm thay đổi cách nhìn nhận của chúng ta về thế giới thông qua công việc sáng tác nghệ thuật của họ. Cuốn phim được dàn dựng bởi hai đạo diễn Roger Parsons và Lindsey Hanlon, và dẫn dắt bởi Alan Yentob, giám đốc sáng tạo của BBC. Nó được thực hiện năm 2013, ba năm trước khi Zaha Hadid mất. Có thể coi đây là những thước phim cuối cùng ghi lại hình ảnh về bà, người nữ kiến trúc sư đầu tiên đoạt giải "Nobel kiến trúc" - Pritzker năm 2004. 

Cuốn phim mang nhiều tư liệu quý giá, và tất nhiên là một bài học thực sự bổ ích về kiến trúc !