Ashui.com

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: Hà Nội đang lặp lại sai lầm!

Chuyện xây đền thờ Lý Thái Tổ đã được nói quá nhiều, các nhà khoa học cũng đã bàn luận quá nhiều. Ngoài chuyện không gian chật hẹp, ảnh hưởng cảnh quan kiến trúc Pháp xung quanh thì chỉ riêng chuyện xây đền đã bất hợp lý.

• Ảnh bên : Nhà Kèn (còn gọi là Nhà bát giác), sẽ được thay bằng đền thờ Lý Thái Tổ? (Ảnh: TTVH)

Đã là đền thì phải có ngai, phải có đôi tượng thờ, thờ ai thì người ấy phải ngồi trên ngai, mắt phải sáng, tai phải to... và phải là thánh vì đền là thờ thánh. Trong khi Vua Lý đã được xây tượng rồi, thành ra ông ngồi trên ngai lại ngồi nhìn lưng ông đứng trên tượng, mà vẫn là một người. Về thẩm mỹ là bất ổn, chưa nói đến những bất tiện khác: khi thắp hương người hành lễ phải quay lưng về một ông, thế là phạm kỵ huý.

Tượng là để nhìn ngắm; còn đền là yếu tố tâm linh, để thắp hương khấn vái, không ai đặt hai cái này cạnh nhau cả. Nếu để thể hiện sự tôn kính thì có tượng là đủ rồi.

Trong khi đó, chúng ta đã có đền Lý Bát Đế thờ 8 đức vua thời Lý, trong đó đương nhiên là có đức Lý Thái Tổ. Đền Lý Bát Đế cũng chỉ cách Bờ Hồ chừng 20km, là quê hương của Lý Thái Tổ. Tại sao chúng ta lại xây đền ở Bờ Hồ làm gì?

Bản thân Bắc Ninh đã có cái dở là sau khi Hà Nội làm tượng đài Lý Thái Tổ, Bắc Ninh cũng làm một bức giống y chang. Bây giờ, Hà Nội lại lặp lại sai lầm đó.

Nếu thấy việc xây đền quá quan trọng, Hà Nội rất muốn làm thì tìm chỗ khác, sao cứ phải Bờ Hồ?

Nếu chỉ để có một chỗ thắp hương, thì có một cách rất đơn giản là xây một lư hương trước tượng đài Lý Thái Tổ. Tại sao cứ phải cố gắng để có cái đền? Nó quá khiên cưỡng, cũng giống như xây tượng Thánh Gióng ở Sóc Sơn trong khi Sóc Sơn đã có đền Thánh Gióng. Truyền thuyết chẳng liên quan gì đến 1000 năm Thăng Long - Hà Nội cả.

Nên nhớ rằng, những công trình xã hội thông thường chúng ta xây lên để sử dụng, khi cũ nát, hư hỏng thì chúng ta đập đi xây lại, nhưng những công trình văn hoá, đền đài thì không ai đập đi cả. Nó chỉ được xây một lần và tồn tại mãi mãi. Vì thế cần phải tính toán hết sức chính xác, thận trọng.

Công trình xã hội mẫu mực của ngày hôm nay, ngày mai sẽ trở thành di tích

Thay vì tập trung vào đền đài danh nhân, để kỷ niệm thành phố 1000 năm tuổi, chúng ta cần xây dựng những công trình kiến trúc có dấu ấn của thời đại. Công tác bảo tồn bảo tàng chỉ là một phần thôi. Cách chúng ta đang làm hiện nay giống như việc tôn vinh một danh nhân văn hoá hơn.

• Ảnh bên : Những công trình xã hội mẫu mực của ngày hôm nay, ngày mai sẽ trở thành di tích, giống như cầu Long Biên chẳng hạn, là dấu ấn thời đại của thế kỷ 19. (Ảnh tư liệu)

Để kỷ niệm một đô thị 1000 năm tuổi phải là những công trình để dấu ấn đô thị đó thời điểm 1000 tuổi, làm sao đến dịp Hà Nội 1110 tuổi hay 2000 tuổi, con cháu chúng ta có được một di sản kiến trúc lúc Hà Nội 1000 tuổi.

Hãy thử nhìn lại xem, công trình nào của thời đại của chúng ta sẽ trở thành di sản cho ngày mai? Chẳng có gì cả!

Chúng ta không thể lấy những công trình của nước ngoài và gọi đấy sẽ là di sản của chúng ta, giống như ta lấy toà nhà Keangnam của Hàn Quốc đưa vào những công trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội chẳng hạn. Điều đó thật nực cười!

Phải là một công trình hay một quần thể kiến trúc xứng tầm của chính chúng ta. Tuy đã muộn, nhưng cá nhân tôi cho rằng, rất nhiều hạng mục kỷ niệm 1000 năm cần phải xem lại. Chẳng hạn chúng ta bỏ ra hàng ngàn tỷ xây Bảo tàng Hà Nội, theo tôi là không cần thiết.

Nếu muốn trưng bày các hiện vật Hà Nội, hãy tận dụng các ngôi nhà trong Hoàng thành Thăng Long, hay quy hoạch trưng dụng một số nhà cổ như khu biệt thự Pháp để trưng bày, đồng thời bảo tồn di sản.

Thay vào chúng ta dùng hàng nghìn tỷ bạc đó để xây một bệnh viện thật tốt. Suốt thời đại của chúng ta chỉ toàn bệnh viện vá víu: Xanh Pôn, Bạch Mai, Thanh Nhàn... Hà Nội không có một bệnh viện nào thực sự tốt. Từ năm 1954 đến giờ chúng ta chưa xây thêm một bệnh viện nào. Có nhất thiết Hà Nội phải có một bảo tàng riêng của thành phố mình, trong khi đã có hàng loạt bảo tàng quốc gia nằm trên địa bàn. Hơn nữa, sẽ có bao nhiêu người vào thăm bảo tàng, trong khi tất cả các bệnh viện hiện nay đều quá tải với gần 10 triệu dân của Hà Nội, cũng như bệnh nhân từ khắp các nơi đổ về.

Hoặc chúng ta có thể dùng tiền đó xây một trường đại học thực sự mẫu mực. Hãy nhìn nước Nga, vào thời kỳ khó khăn nhất năm 1948, ba năm sau cuộc đại chiến thế giới thứ 2, họ vẫn quyết tâm xây dựng Trường Đại học Lomonoxop và nó trở thành biểu tượng mẫu mực muôn thủa của nước Nga. Chúng ta phải có trường đại học đẳng cấp để sinh viên phải rất tự hào khi được học ở đó. Cái gì chúng ta đang làm cũng vá víu, làng nhàng, và sản sinh ra một thế hệ cũng làng nhàng.

• Ảnh bên : Hà Nội cần có một cuộc "đại thẩm mỹ" (Ảnh: Hoàng Hường)

Những công trình xã hội mẫu mực của ngày hôm nay, ngày mai sẽ trở thành di tích, giống như cầu Long Biên chẳng hạn, là dấu ấn thời đại của thế kỷ 19. Còn chúng ta, thời đại cuối thế kỷ 19 - đầu 20 có gì để đời? Chẳng có gì!

Bây giờ ta lại chạy theo những công trình không khả thi, không thuyết phục để kỷ niệm 1000 năm, thực sự không hợp lý. Theo tôi, thời điểm này đã là muộn rồi, thay vì băn khoăn với những hạng mục xây dựng trên, bên cạnh việc tập trung tổ chức lễ hội cho đàng hoàng, chúng ta nên làm một cuộc "đại thẩm mỹ" Hà Nội, làm cho bộ mặt thủ đô đẹp đẽ tươm tất hơn, nào đào đường, nào dây dợ, nào nhà xiêu vẹo, nào quảng cáo khoan cắt bê tông, nào rác rưởi... Hà Nội đang ngổn ngang nhếch nhác quá.

Thay vì băn khoăn chuyện đền đài, hãy lo làm một cuộc "đại thẩm mỹ" Hà Nội, cả đức Lý Thái Tổ và người dân sẽ vui hơn nhiều!