Ashui.com

Lần đầu tiên, một hội thảo quốc gia đã được tổ chức tại TPHCM vào ngày 20.2 vừa qua, để bàn về vấn đề hình thành - phát triển đô thị đại học ở VN, với sự tham gia của nhiều chuyên gia giáo dục và kiến trúc hàng đầu trong nước.

Chậm còn hơn không, để đáp ứng nhu cầu hiện đại hoá, công nghiệp hoá đất nước, đã tới lúc VN cần phải có những đô thị đại học (ĐTĐH), thành phố đại học (ĐH) hay đô thị trí thức...

Những trường Đại học khép kín manh mún!

Ở VN, đến thời điểm hiện nay chưa có ĐTĐH mà chỉ có những trường ĐH đơn lập truyền thống. Các trường ĐH này, y khuôn mẫu gồm: khu hiệu bộ, một vài giảng đường, thư viện, phòng thí nghiệm, phòng làm việc chức năng và... một sân trường.

Mô hình truyền thống này chủ yếu phục vụ cho việc giáo dục, đào tạo theo kiểu cổ điển, hàn lâm và dạy kiến thức. Nó là sản phẩm của một xã hội nông nghiệp truyền thống và tiền công nghiệp.

• Ảnh bên : Đại học Xây dựng Hà Nội (ảnh : Kiến Lâm / Ashui.com)

Hiện nay, có một số trường ĐH có khuôn viên lớn như: ĐH Đà Lạt, ĐH Ban Mê Thuột, ĐH Bách Khoa Hà Nội...; song, cũng chỉ là những sân trường rộng chứ chưa có cấu trúc và đảm nhiệm được các chức năng của một khuôn viên ĐH hiện đại đúng nghĩa.

Hầu như tất cả các trường ĐH ở VN hiện nay, mỗi trường đều khép kín trong mỗi không gian chật hẹp riêng biệt, ngăn cách nhau bởi những hàng rào, mà không hề có sự giao hoà lẫn nhau. Chưa kể, môi trường xung quanh lại là một không gian hết sức hỗn tạp, bát nháo và thậm chí không có lợi cho công tác giáo dục đào tạo.

Chẳng hạn như ĐH Quốc gia TPHCM ở quận Thủ Đức, môi trường bao quanh là vô số dịch vụ tư nhân nhỏ lẻ tạo nên khung cảnh rất kém mỹ quan, các đoạn đường phía trước ĐH Khoa học Xã hội Nhân văn (KHXHNV), ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Thể dục-Thể thao..., cũng rất nhếch nhác, với hàng chục quán cơm, quán nhậu, quán thịt dê, bán tạp hoá v.v... SV bước ra khỏi giảng đường là... "đụng" ngay cảnh nhậu nhẹt, chè chén, bán mua lộn xộn v.v...

• Ảnh bên : Sinh viên ĐH KHXHNV TPHCM ra khỏi giảng đường là gặp... quán lẩu! 

PGS - TS Nguyễn Minh Hoà - Trưởng Bộ môn Đô thị học ĐH KHXHNV TPHCM, một người rất tâm huyết với dự án ĐTĐH ở VN - nói: "Mô hình trường ĐH đơn lập tại VN thực sự lạc hậu, không đáp ứng yêu cầu của một xã hội phát triển cao. Đặc biệt, khi mà thị trường lao động quốc tế hoá đòi hỏi SV phải hình thành nhiều kỹ năng sống và năng động ngay khi còn đi học...".

Ông Hoà cũng cho biết, mô hình ĐH truyền thống ở VN hiện nay còn thể hiện một lãng phí không đáng có. Thay vì ở mô hình ĐTĐH, SV nhiều trường ĐH có thể sử dụng chung giảng đường, phòng thí nghiệm, hay thư viện, cùng những tiện ích của nhau; thì hiện nay ở VN, mỗi trường ĐH, với hàng rào ngăn cách, có phòng thí nghiệm, có giảng đường, có thư viện riêng... na ná như nhau. Tuy nhiên, các cơ sở vật chất trên chỉ dành cho SV mỗi trường, không khai thác hết hiệu quả, công suất; thời gian bỏ trống nhiều...

Phải xây dựng thành phố Đại học

Hầu hết các nhà giáo dục tham gia Hội thảo đều tâm đắc với các khái niệm "ĐTĐH", "thành phố ĐH", "đô thị trí thức" hay "đô thị thông minh" v.v... Song, dù là ĐTĐH hay "thành phố ĐH"... thì với VN hiện nay, vẫn là cái gì đó lạ lẫm.

PGS-TS Nguyễn Minh Hoà cho rằng: Trong thế kỷ 21, giáo dục-đào tạo, nghiên cứu khoa học không chỉ bó hẹp trong lớp học, giảng đường. Chính vì vậy, hơn bao giờ hết, VN phải tiến hành xây dựng ĐTĐH, cho dù sẽ có nhiều khó khăn.

Ông Hoà quan niệm, việc tạo ra không gian khoa học, với những tổ hợp sống hoàn thiện và một môi trường làm việc văn minh sẽ hỗ trợ đắc lực cho SV và giáo viên trong học tập và làm việc. Đó là một không gian "mở" hoàn toàn, không có tường rào, không có dân cư sống xen lẫn, các dịch vụ sinh hoạt đời sống vận hành một cách khoa học, văn minh 24/24 giờ như các thành phố bình thường khác. Đồng thời, nó là một thành phố bán đóng, bán mở; người dân bình thường từ các nơi có thể đến thụ hưởng các tiện ích trong ĐTĐH.

Bên cạnh đó, ĐTĐH còn có không gian xanh, sạch, đẹp; môi trường an toàn, thân thiện với con người; là thành phố điện tử thông minh; hài hoà giữa hiện đại và truyền thống; là nơi tràn đầy không khí học tập, nghiên cứu và các giá trị văn hoá nhân văn v.v...

Tại 2 trung tâm kinh tế-văn hoá lớn nhất nước là TPHCM và Hà Nội, bước đầu đã có những cơ sở thuận lợi cho việc hình thành và phát triển ĐTĐH. Nếu đầu tư phát triển ĐTĐH trên cơ sở sẵn có này, trong tương lai, TPHCM chắc chắn sẽ có một ĐTĐH tầm cỡ. Ước mơ đó, hoàn toàn có cơ sở bởi số lượng SV ĐH Quốc gia TPHCM dự tính sẽ đạt 70.000 sinh viên vào năm 2015. Và đến năm 2025, sẽ là 105.500 sinh viên - tương đương dân số của một quận thuộc TPHCM.

Tương tự ở Hà Nội, theo PGS.TS.KTS Doãn Minh Khôi - Viện Quy hoạch và Kiến trúc đô thị (ĐH Xây dựng): "Khu vực phía Tây Nam TP Hà Nội đã được lựa chọn như là một ĐTĐH trong tương lai của Hà Nội".

Có thể nói, mô hình ĐTĐH là một xu thế tất yếu của xã hội phát triển. Với những ưu thế nổi trội của nó so với trường ĐH đơn lập truyền thống, VN cần sớm nghiên cứu mô hình này để áp dụng vào bối cảnh cụ thể của đất nước.

>> Đô thị đại học: Thế giới đã có từ lâu