Ngày 2/10, tại Bộ Xây dựng, Hội nghị thẩm định Đồ án Quy hoạch chi tiết bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội tỷ lệ 1/500 đã diễn ra dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn và Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Đặng Thị Bích Liên. 

Theo đơn vị tư vấn - Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Quốc gia (VIUP), Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội là di tích quốc gia đặc biệt, đồng thời là Di sản văn hóa thế giới với những giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc độc đáo.  

Trải qua những thăng trầm lịch sử trong các thời kỳ khác nhau Lý -Trần - Lê - Nguyễn - thời kỳ Pháp thuộc, cho tới nay, Khu di tích đã trở thành một điểm nhấn lịch sử trong cảnh quan chung của Thủ đô Hà Nội. 

Phối cảnh tổng thể khu khảo cổ Hoàng Thành Thăng Long. 

Xung quanh Khu di tích hiện tập trung các cơ quan chủ chốt của Đảng, Chính phủ và các khu vực cảnh quan đẹp khác như phố cổ, sông Hồng, Hồ Tây, vườn Bách Thảo… nên có thể nói đây là khu vực quan trọng của Thủ đô trên mọi khía cạnh xã hội, văn hóa, chính trị và quy hoạch kiến trúc. 

Hiện nay, Khu di tích còn lưu giữ được nhiều công trình kiến trúc minh chứng cho sự tồn tại của kinh đô nước Đại Việt và thủ đô Hà Nội; các di tích lịch sử văn hóa (Kỳ Đài, Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, Hậu Lâu…); di tích cách mạng (nhà và hầm D67); công trình kiến trúc thời Pháp thuộc.

Do đó, công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích có ý nghĩa to lớn trong việc giáo dục truyền thống, bảo tồn di sản văn hóa, khai thác tiềm năng du lịch, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và quảng bá hình ảnh Thủ đô tới các quốc gia trong khu vực và trên toàn thế giới. 

Nhiệm vụ Quy hoạch chi tiết bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 1/11/2012 tại Quyết định 1647/QĐ-TTg. Quy hoạch tổng mặt bằng Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long tại 18 Hoàng Diệu - Hà Nội, được phê duyệt ngày 8/6/2012 tại Quyết định số 696/QĐ-TTg. Đó là các căn cứ pháp lý cơ bản để VIUP tiến hành lập đồ án.

Phạm vi nghiên cứu của Đồ án được VIUP xác định rộng trong tổng thể không gian đô thị của Hà Nội. Các tác động và các mối liên kết giữa Khu trung tâm Hoàng thành và các khu lân cận (khu Hồ Gươm, Hồ Tây, Khu di tích Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch…) cũng được VIUP xem xét nghiên cứu kỹ trong đồ án. Theo VIUP, khu vực lập quy hoạch là khu di tích lịch sử - văn hóa đặc biệt quan trọng, gồm nhiều công trình kiến trúc xây dựng tại những giai đoạn lịch sử khác nhau. Các di chỉ khảo cổ học đã được phát lộ và còn chứa đựng dưới lòng đất. Do đó tính chất của đồ án sẽ có 2 nội dung - quy hoạch bảo tồn và quy hoạch chi tiết xây dựng.

Trên cơ sở này, VIUP đã khảo sát, đánh giá hiện trạng khu vực lập quy hoạch (các hạng mục di tích - phế tích, hiện trạng cảnh quan không gian, cây xanh, hạ tầng kỹ thuật…); đề xuất ý tưởng, nguyên tắc và quan điểm bảo tồn, tôn tạo và phát huy Khu di tích dựa trên các khuyến nghị của UNESCO. 

Minh họa tái hiện điện Kính Thiên và sân Đan Trì. 

Theo đó, Khu di tích sẽ tiếp tục mở rộng diện tích khai quật khảo cổ học, nhất là tại khu Thành cổ Hà Nội; tăng cường nghiên cứu làm rõ giá trị các di tích kiến trúc thời tiền Nguyễn trên trục trung tâm của Cấm thành Thăng Long; quản lý vùng đệm và vùng chuyển tiếp, bảo đảm sự an toàn và cảnh quan hài hòa với di sản, tiến tới mở rộng vùng đệm, vùng chuyển tiếp ở phía Bắc, phía Đông và Nam di sản. 

Giải pháp quy hoạch được VIUP đưa ra mang tính chất “mở” để sau này có thể tiếp tục các bước nghiên cứu lâu dài, với cả ba hoạt động khảo cổ - bảo tồn - trưng bày giới thiệu.

Hội đồng thẩm định đánh giá rất cao sự công phu cũng như khối lượng công việc đồ sộ mà tư vấn đã thực hiện trong quá trình lập đồ án. Hội đồng cũng tích cực trao đổi với tư vấn một số vấn đề về vùng chuyển tiếp, vấn đề kinh phí để Đồ án có tính khả thi cao.

Thứ trưởng Bộ TTVH&DL Đặng Thị Bích Liên và Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn đều bày tỏ sự đồng tình cao với 5 nguyên tắc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích mà VIUP đưa ra trong đồ án và nhất trí đây là đồ án “mở” để có thể chỉnh sửa khi cần thiết và có điều kiện về sau này.

Thứ trưởng Toàn lưu ý: Trong đồ án VIUP cần xác định cụ thể những gì cần được gìn giữ bảo tồn, những gì nên phá dỡ; cần xác định tính chất chuyển tiếp (về mặt thời gian) của các di tích để có định hướng chấp nhận, bảo tồn (như một số kiến trúc thời Pháp). 

Đồ án có đầy đủ cơ sở trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm nay, Thứ trưởng Nguyễn Đình Toàn giao tư vấn khẩn trương tiếp thu chỉnh sửa đồ án trong vòng 1 tháng theo ý kiến đóng góp của các Bộ, ngành; giao Vụ Kiến trúc - Quy hoạch (Bộ Xây dựng) hoàn chỉnh tờ trình. 

(Báo Xây dựng)