Ashui.com

Hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information System - GIS) ra đời trên cơ sở sự phát triển của khoa học máy tính (Computer Science) và ngày nay được ứng dụng trong nhiều ngành khoa học có liên quan đến dữ liệu không gian, từ những ngành khoa học tự nhiên đến các ngành khoa học xã hội.

GIS ngày càng được khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và là công cụ hữu hiệu trợ giúp cho các Chính phủ, doanh nghiệp, nhà quản lý để đưa ra quyết định chính xác thông qua việc thu thập, quản lý, phân tích và tích hợp thông tin địa lý. Mặc dù ra đời đã từ lâu nhưng công nghệ thông tin địa lý chỉ thực sự bùng nổ trong khoảng 10 năm trở lại đây cùng với sự phát triển vượt bậc của công nghệ.

Sơ đồ các tiêu chuẩn OGC giúp kết nối các công cụ GIS 

Tại Việt Nam, Chính phủ đã rất quan tâm tới vấn đề này, Bộ TN&MT đã xây dựng chuẩn thông tin địa lý quốc gia và đã tiến hành thành lập cơ sở dữ liệu nền địa lý với nhiều tỷ lệ khác nhau cho các khu vực đô thị. Tuy nhiên, ở nhiều địa phương và một số bộ ngành, việc ứng dụng cụ thể công nghệ GIS còn gặp nhiều khó khăn do cơ sở hạ tầng không đảm bảo, dữ liệu vừa thiếu nội dung, vừa thiếu về số lượng, khuôn mẫu dữ liệu không đồng nhất, trình độ công nghệ không đồng đều. Để GIS hoạt động hiệu quả cao trong phát triển kinh tế - xã hội cần có sự nhìn nhận một cách đúng đắn cũng như phải có sự quan tâm đặc biệt không phải chỉ riêng Chính phủ mà còn phải của chính quyền các cấp, các ngành và toàn xã hội.

Theo ông Nguyễn Văn Đức - Thứ trưởng Bộ TN&MT, qua một thời gian được ứng dụng trong thực tiễn, công nghệ GIS đã chứng minh được tính hiệu quả trong các công tác quản lý đất đai, quản lý rừng, quản lý tài nguyên nước... Trong những năm gần đây, khi một số vấn đề quan trọng mang tính toàn cầu bị ảnh hưởng như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên thì việc phải ứng dụng GIS trong công tác quản lý kinh tế đã trở thành nhu cầu thiết yếu không phải chỉ riêng ở Việt Nam mà còn của tất cả các quốc gia trên thế giới.

• Ảnh bên : Minh họa ảnh GIS 3D (nguồn: Wikipedia)

Theo PGS.TS Lưu Đức Hải - Phó chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam: Địa lý và những ứng dụng liên quan của GIS đối với các lĩnh vực của Việt Nam nói riêng và các nước trên thế giới nói chung luôn là những khám phá mới mà hàng năm chúng ta được chứng kiến qua các sự kiện. Các đô thị Việt Nam cũng đã từng bước ứng dụng GIS trong quy hoạch và phát triển đô thị. Tuy nhiên, do giao diện các phần mềm được sử dụng rất rộng nên các cơ sở dữ liệu hết sức đa dạng, vì vậy việc trao đổi dữ liệu trở nên hoàn toàn không đơn giản.

Hiện tại Việt Nam chưa xây dựng được một cấu trúc thống nhất cho các dữ liệu chuyên ngành trong hệ thông tin địa lý về quy hoạch đô thị và phát triển đô thị ở Việt Nam. Quy hoạch đô thị và phát triển đô thị là một ngành liên quan đến hầu hết các lĩnh vực của kinh tế, xã hội và như vậy liên quan đến dữ liệu của nhiều ngành. Để tránh những phức tạp phát sinh trong trao đổi thông tin, nâng cao hiệu quả phục vụ của hệ thông tin địa lý về đô thị, nhu cầu đặt ra là phải xây dựng một cấu trúc cơ sở dữ liệu hệ thông tin địa lý quốc gia về quy hoạch đô thị và phát triển đô thị, đồng thời phổ cập cho các cơ quan chuyên ngành cũng như quản lý đô thị cùng áp dụng.

Bộ Xây dựng đang tiến hành xây dựng chương trình ứng dụng GIS trong quản lý nhà nước về phát triển đô thị và dự kiến trình Chính phủ trong thời gian tới. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ này cũng gặp một số khó khăn thách thức như thiếu đội ngũ chuyên gia có kinh nghiệm áp dụng công nghệ GIS trong xây dựng và phát triển đô thị; thiếu cơ sở vật chất về trang thiết bị hạ tầng mạng, hệ thống lưu trữ dữ liệu các phần mềm; thiếu ngân hàng dữ liệu GIS chuyên ngành xây dựng và phát triển đô thị để liên kết đa ngành… Xác định đây là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác quản lý đô thị và quy hoạch đô thị, các nhà quản lý, các nhà khoa học về lĩnh vực GIS cần nhìn nhận khả năng, cơ hội và giải pháp xác thực để việc ứng dụng GIS vào Việt Nam ngày một hoàn thiện.

Khánh Phương

• Huế ứng dụng GIS về hệ thống thu gom chất thải