Ashui.com

Cũng như tất cả các lĩnh vực nói chung, ngành xây dựng cũng có những giai đoạn phát triển thăng trầm. Có giai đoạn với những bước phát triển vượt bậc cùng nhiều thành tựu đạt được, có giai đoạn mà đến sau một thời gian trải nghiệm mới thấy được các thiếu sót, bất cập của những sản phẩm mà đã từng là thành tựu lớn.

Trong bài viết này chúng tôi xin đề cập đến hệ thống nhà ở bêtông cốt thép lắp ghép hay còn gọi là kiến trúc “hộp diêm” và giải pháp cải tạo tạm thời trong thời kỳ này tại cộng hoà Séc.

• Ảnh bên : Vật liệu hợp kim nhẹ bọc phần nóc của các nhà tập thể, tạo mỹ quan và duyên dáng cho phần mái nhà. Cấu trúc mái vòm tiết kiệm năng lượng thay cho việc phải sưởi điện cho tan tuyết vào mùa đông. Khung cửa sổ mới bằng plastic cách nhiệt.

Trong giai đoạn sau thế chiến thứ hai, ở các nước Đông – Trung Âu hầu hết hệ thống hạ tầng, thượng tầng bị tàn phá. Cùng với số phận đó, nhà ở của dân chúng cũng chịu chung số phận. Chính vì vậy, nhu cầu về nhà ở cho người dân nói chung và cho cán bộ công nhân viên nói riêng là rất lớn. Cùng với sự phát triển về công nghệ xây dựng, hệ thống nhà ở tập thể được dựng lên theo kiểu bêtông cốt thép đúc sẵn lắp ghép hình thành một cách mạnh mẽ. Tuy không bị tàn phá trong chiến tranh nhưng thuộc hệ thống xã hội chủ nghĩa, Cộng hoà Séc (lúc đó là Cesksolovenska) cũng có những khu nhà bêtông cốt thép như vậy.

Không như hệ thống nhà ở bêtông cốt thép lắp ghép ở Việt Nam, hệ thống “hộp diêm” bêtông tại Séc đã thay đổi đôi chút, mang tính chất văn minh hơn, chúng được chia nhỏ theo các đơn nguyên ở, theo kiểu block như các nhà chung cư hiện nay của chúng ta. Các căn hộ được bố trí ôm xung quanh một khối thang và thông tầng của block. Với hình thức mặt đứng theo kiểu tiêu chuẩn chung, không màu, không chi tiết, không gờ phào, không bancông, thật đơn giản với những lớp vật liệu phủ nhám, hoặc trơn xám xịt, chỉ có các lôgia bên dưới những sàn phân tầng. Khu ở thực sự là dãy những khối hộp bêtông xếp đặt theo hàng thẳng nhau một cách đơn điệu, phản cảm và thiếu thẩm mỹ.

Một đơn nguyên đã được nâng cấp cải tạo bên cạnh một đơn nguyên cũ / Các khung cửa sổ cũng được cải tạo nhẹ và ấm hơn

Bên trong những toà nhà là hệ thống các căn hộ khép kín, vẫn theo chuẩn mực của “bêtông lắp ghép”, các căn hộ, căn phòng được ngăn cách bởi những tấm bêt ông đúc sẵn theo môđun dày nhất là 15cm. Với hệ thống những tấm bêtông vách ngăn này thì chỉ thoả mãn được nhu cầu ngăn che không hơn không kém. Cách nhau tấm tường, tính cách âm trên thực tế không tồn tại, nhà trên nhà dưới cũng ở tình trạng không khả quan hơn là mấy. Nhưng đáng buồn nó được coi là một thành tựu tại thời điểm đó của chủ nghĩa xã hội dành cho quần chúng nhân dân.

Trong vài năm gần đây, Chính phủ Séc đã đầu tư lập dự án cải tạo lại toàn bộ hệ thống nhà ở bêtông lắp ghép được xây dựng trước đây mà còn tuổi thọ sử dụng cho phép. Trong các dự án cải tạo, giải pháp xử lý mặt đứng công trình chủ yếu là sử dụng vật liệu nhẹ (3kg/m2) có tính năng cách âm, cách nhiệt (vật liệu xốp, sợi bông, gỗ ép tái chế... qua xử lý sao cho ít biến dạng khi chịu ảnh hưởng nhiệt hoặc sử dụng các loại bêtông nhẹ) được ốp trực tiếp trên bề mặt công trình cũ đã qua xử lý hoặc được định vị trên một hệ thanh giàn vừa có chức năng tạo khoảng không cách âm, cách nhiệt, vừa có chức năng tạo hình khối thay đổi cho mảng tường. Bề mặt công trình được chia thành các khối lồi lõm, cao thấp khác nhau kết hợp với cách phối màu trên các mảng miếng làm tăng sinh động thêm cho bản thân công trình và cảnh quan xung quanh.

Không chỉ tăng cường về diện tích sử dụng, mà màu sắc đa dạng cũng góp phần thay đổi bộ mặt của khu phố. / Một khu tập thể cho những người có thu nhập thấp mới xây năm 2007 tại Cakovice–Praha.

Một số mẫu vật liệu phổ biến thường được sử dụng như vật liệu xốp được trát phủ một lớp vữa đặc biệt không thấm nước, rồi phủ ngoài cùng một lớp sơn hoặc chất liệu màu sắc khác nhau, chúng được cung cấp bởi công ty Saint-Gobain Weber Terranova (www.weber-terranova.cz).

Bên trong công trình, các không gian chung, hệ thống tường – trần phòng trong các căn hộ được xử lý bằng các vật liệu hiện đại làm tăng khả năng cách âm, tăng tính tiện nghi và riêng tư cho từng căn hộ. Một số phòng ngủ được cải tạo bổ sung thêm công trình phụ, các trang thiết bị công trình được thay mới.

• Ảnh bên : Khu tập thể với diện tích sử dụng mỗi căn là 135m2 thuộc khu Cakovice-Praha 7. Sự tương phản rõ rệt giữa các đơn nguyên đã cải tạo với một đơn nguyên cũ.

Vậy kết quả là gì? Những dãy phố với cảnh quan khô cằn, buồn tẻ, ảm đạm được thay một bộ mặt mới vui tươi, rực rỡ màu sắc, cảnh quan cuộc sống sinh động và quyến rũ đang dần được đưa trở lại cho người dân tại các khu ở tập thể cũ kỹ từ xưa kia. Sau bao nhiêu năm phải chui ra chui vào những cái hộp bêtông đó, giờ đây chúng đã bớt vẻ trầm cảm, bớt màu xám bêtông. Trẻ em được nô đùa, vui chơi trong một không gian vui tươi đầy sắc màu cuộc sống. Ngoài ra chi phí tu sửa cải tạo đều do nhà nước tài trợ, để đảm bảo nâng cấp cuộc sống của người dân nơi đây, mà chủ yếu là các cụ hưu trí, các cựu chiến binh, những người đã hàng chục năm cống hiến, lao động cho một giai đoạn lịch sử của đất nước, giờ đây thời thế đổi thay, với đồng lương hưu nhỏ bé họ không còn cơ hội để tự nâng cấp chỗ ở cho bản thân. Vừa nâng cấp đời sống người dân, vừa làm mới, đẹp cảnh quan thành phố, thể hiện mối quan tâm sát sao của chính phủ, mang đậm tính nhân bản.

Tất nhiên các khu ở tập thể loại cũ không thể so với các khu ở mới được xây dựng trong thời gian gần đây về cả quy hoạch tổng thể, hệ thống hạ tầng cơ sở lẫn tính tiện nghi trong mỗi căn hộ đều không bằng, nhưng dù sao chăng nữa cũng đã thay đổi được phần nào điều kiện sống của người dân ở đây. Trong các khu ở mới, hệ thống không gian công cộng được quy hoạch, xây dựng theo các tiêu chuẩn hiện đại, sang trọng, chúng được quan tâm đúng mức và thích đáng. Cảnh quan xung quanh công trình đáp ứng được nhu cầu sử dụng cả ngày lẫn đêm. Hệ thống cây xanh, vườn hoa, mặt nước kết hợp với hệ thống chiếu sáng tạo ra một khung cảnh thiên nhiên sinh động hoà quyện với các hệ thống công trình càng làm tăng mức độ phục vụ và giá trị đời sống cho con người trong khu ở.

KTS Trần Đức (CVUT – Praha) - ảnh : Tuongprague