Câu chuyện kiến trúc của Oman kéo dài từ nhiều thế kỷ trước - dưới đây là hướng dẫn của chúng tôi nhằm mang đến cho bạn chút cảm nhận về quá khứ, hiện tại và tương lai của đất nước này.

Là một ốc đảo sa mạc ở Trung Đông, kiến trúc của Oman phù hợp với nhiều địa hình khác nhau, từ những ngôi nhà trên núi đến lều sa mạc, pháo đài ven biển và những ngôi nhà bằng bùn được xây dựng để chống chọi với cái nóng như thiêu như đốt vào mùa hè. Không chỉ mang tính thực dụng, kiến trúc Oman còn mang đến cái nhìn sâu sắc về văn hóa và lịch sử của đất nước xinh đẹp này.

Pháo đài Bahla ở vùng Ad Dakhiliyah của Oman (Ảnh: Grant Rooney Premium)

Từ trung tâm mua sắm đến nhà ở và thậm chí cả bảo tàng, các tòa nhà của Oman đều có chung một kiểu họa tiết đại diện ở khắp các cửa sổ hình vòm, màu trắng xoá của những lâu đài trông như pháo đài. Không giống như những quốc gia hàng xóm được cho là lòe loẹt hơn ở Vùng Vịnh, kiến trúc của Oman dường như tuân theo ba nguyên lý cơ bản là đơn giản, tiết chế và sang trọng, thường mang lại cảm giác tối giản và khắc khổ.

Câu chuyện về Vương quốc Hồi giáo Oman có thể được bắt nguồn từ các tòa nhà và những tàn tích của nó (Ảnh: Joana Kruse)

Kiến trúc Hồi giáo hiện đại

Để chiêm ngưỡng kiến trúc Hồi giáo hiện đại đẹp nhất, hãy ghé thăm Nhà thờ lớn Hồi giáo Sultan Qaboos ở thủ đô Muscat, được đẽo từ đá sa thạch của Ấn Độ và thiết kế trang nhã hỗ trợ bởi chủ nghĩa tối giản. Tòa nhà này là một bữa tiệc thực sự cho các giác quan với cổng vòm, sân trong và đồ khảm với thiết kế Ba Tư, cũng như sàn đá cẩm thạch trắng và cửa ra vào trang trí công phu lấy cảm hứng từ các thiết kế từ thành phố Samarkand.

Nhà thờ lớn Hồi giáo Sultan Qaboos ở Oman là một ví dụ tuyệt vời về kiến trúc Oman hiện đại (Ảnh: Urbanmyth)

Sảnh cầu nguyện đồ sộ có trần bằng gỗ tếch treo đèn chùm pha lê Swarovski nặng 10 tấn được thắp sáng bởi 1.122 bóng đèn. Đi bộ xung quanh, du khách có thể đánh giá cao các mihrabs trang trí, các hốc hình bán nguyệt trên bức tường hướng về phía Mecca, với gạch khảm tinh xảo theo các hình học và họa tiết bộ lạc. Các lối đi và mái vòm trang nhã có sự vui đùa của ánh sáng và bóng đổ, với những chi tiết nhỏ từ đồ gỗ, cửa sổ kính màu và thư pháp Hồi giáo từ Kinh Qur'an. Phong cách kiến trúc của nhà thờ Hồi giáo chịu ảnh hưởng của phong cách Trung Á, Mughal Ấn Độ, Iran và các phong cách Hồi giáo đương đại.

Kiến trúc bùn

Nhiều tòa nhà ở Al Hamra gần 400 năm tuổi (Ảnh: Hemis)

Oman không được hiện đại hóa cho đến những năm 1970, do đó kiến trúc truyền thống ở đây tồn tại tốt hơn so với các nơi khác của Trung Đông. Ở những ngôi làng nhỏ như Al Hamra, du khách vẫn có thể nhìn thấy những ngôi nhà bằng gạch nung có niên đại 400 năm tuổi được làm từ bùn và gạch với mái nhà được lót bằng cây cọ. Những ngôi nhà bằng gạch bùn vẫn còn phổ biến ở các thị trấn ốc đảo và có mái lợp bằng cọ và các thân cây; trên bờ biển, những ngôi nhà thường có tường bằng san hô hoặc đá vôi ven biển.

Những tòa pháo đài của Oman

Lịch sử đầy biến động của Oman được viết trong vô số những lâu đài và pháo đài, một minh chứng cho một phong cách kiến trúc có tính phòng thủ. Ở Oman, xây dựng pháo đài đã từng là một niềm đam mê và ngày nay đất nước này có hơn một nghìn pháo đài an toàn với sự đề cao chức năng hơn hình thức. Kể từ những năm 1980, chính phủ Oman đã thực hiện một chương trình khôi phục các tòa pháo đài bằng các phương pháp và kỹ thuật truyền thống.

Pháo đài Nizwa chịu ảnh hưởng của Bồ Đào Nha vào thế kỷ 16 và 17 (Ảnh: UlyssePixel)

Một trong những thị trấn có kiến trúc đẹp nhất là Nizwa, với hình thức pháo đài bị ảnh hưởng của Bồ Đào Nha vào thế kỷ 16 và 17. Pháo đài hình tròn với cổng gỗ chạm khắc và tường xây bằng gạch nung này có cầu thang, giếng trong, cửa giả, trục bí mật và thậm chí cả những cửa sập tinh vi để đổ dầu sôi hoặc siro chà là lên những kẻ tấn công.

Màu vàng dễ chịu của pháo đài là do sarooj, một vật liệu làm từ đất được tạo thành gạch sau đó được đắp bằng đất và nung với các khúc gỗ cọ trước khi được vò thành bột xi măng. Bên trong pháo đài, nội thất được giữ đơn giản, chỉ với một số tấm thảm trên sàn và những bức tranh trên tường.

Những lâu đài quý tộc cũ

Phần lớn kiến trúc của Oman bị ảnh hưởng bởi các liên kết buôn bán và sự gia tăng của tầng lớp thương nhân giàu có, những người đã cho xây dựng các dinh thự xa hoa với cửa gỗ chạm khắc, thường được làm từ gỗ tếch Ấn Độ chạm khắc chữ Ả Rập và thiết kế hình học Hồi giáo của các thợ thủ công địa phương.

Bảo tàng Bait Al Zubair có những ví dụ tuyệt vời về phong cách Oman truyền thống (Ảnh: Hemis)

Bait Al Zubair (Ngôi nhà của Al Zubair) ở Muscat là một bảo tàng tư nhân mở những cánh cửa chạm khắc cho công chúng vào năm 1998. Bảo tàng, được đặt trong một lâu đài cổ, trưng bày bộ sưu tập đồ tạo tác Oman của gia đình Zubair, với vũ khí, đồ trang sức bằng bạc, trang phục và những bức ảnh cũ. Khuôn viên xung quanh dinh thự này tái hiện một ngôi làng Omani điển hình, hoàn chỉnh với hệ thống tưới tiêu falaj.

Kiến trúc hiện đại

Để có cái nhìn thoáng qua về kiến trúc của Oman thời đương đại, hãy ghé thăm Nhà hát Opera Hoàng gia xa hoa ở Muscat, nơi đã dàn dựng các tác phẩm như "Aida, The Nutcracker and Madame Butterfly".

Kiến trúc đương đại của Nhà hát Opera Hoàng gia ở Muscat (Ảnh: Tuul and Bruno Morandi)

Trải rộng trên 80.000 mét vuông với những bức bình phong bằng gỗ tếch Miến Điện tinh tế, những cột trụ cao chót vót và những bức tường đá vôi hoa hồng sa mạc Oman, chủ nghĩa tối giản không có chỗ ở đây. Những màn hình mashrabiya được trang trí nội thất và những tấm huy chương được trang trí công phu trên trần nhà, với cửa sổ lớn bằng kính màu và tác phẩm nghệ thuật trompe l’oeil pha trộn ảnh hưởng của Hồi giáo và Mughal.