Thành phố du lịch nổi tiếng Venice của Ý đang phải trải qua trận lụt nghiêm trọng nhất do triều cường kể từ năm 1996. Nhiều người cho rằng, tham nhũng, chứ không phải nước biển, là thủ phạm đang “nhấn chìm” Venice.

Không phải bây giờ Venice mới bị ngập. Từ năm 1984, khi mà hiện tượng nước biển dâng hay nóng lên toàn cầu chưa phải những vấn đề được cho là cấp bách, Venice đã bị chìm trong nước. Hội đồng địa phương khi đó đã rất lo ngại cho tương lai của thành phố, đến nỗi họ đã bỏ phiếu nhất trí phải chi bất cứ khoản nào cần thiết để nghiên cứu, xây dựng một hệ thống xả nước công nghệ cao, chống lại tình trạng triều cường.

Phải mất gần 2 thập kỷ sau, một dự án có tên gọi Moses, với ngân sách khởi điểm 1,8 tỉ đô la mới ra đời. Thủ tướng Ý khi đó, ông Silvio Berlusconi, đã cắt băng khởi công với lời hứa sẽ hoàn thành nó vào năm 2011. Song, dự án này đã bị đẩy lùi ngày khánh thành vào các năm 2014, rồi 2016 và sau lần thử nghiệm gần đây nhất, chính quyền hy vọng nó sẽ đi vào hoạt động năm 2021.

Nếu Moses được hoàn thành đúng tiến độ, 78 cửa xả khổng lồ của nó có thể giúp hạn chế được sự tàn khốc của đợt ngập lụt trong tuần này. Triều cường đã khiến 85% thành phố bị chìm trong nước, với mức triều dâng cao 6 feet (1,8 mét), gây thiệt hại hàng tỉ đô la.

Trong 16 năm kể từ khi dự án Moses được bắt đầu, khoản ngân sách để hoàn thành dự án đã tăng chóng mặt, lên tới 7 tỉ đô la và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Một số tiền không nhỏ đã bị thất thoát do quản lý yếu kém và tham nhũng.

Tháng 7 vừa qua, các công nhân đã phát hiện 156 tấm bản lề, mỗi cái nặng 36 tấn, ở các cửa xả nằm dưới nước đã bị rỉ sét sau 1 thập kỷ, trong khi theo thiết kế, những bản lề này phải còn nguyên vẹn sau nhiều thế kỷ. Việc lắp đặt các bản lề này được giao cho một công ty có tên là Gruppo Mantovani. Công ty này giành được hợp đồng trị giá 275 triệu đô la mà không phải qua đấu thầu. Báo La Stampa của Ý đưa tin, công ty đã sử dụng loại thép không đúng tiêu chuẩn và đang bị điều tra. Việc thay thế, sửa chữa bản lề sẽ mất thêm 10 năm nữa và tiêu tốn thêm 34 triệu đô la.

Năm 2014, sau một cuộc điều tra, Thị trưởng thành phố Venice, Giorgio Orsoni đã từ chức và 35 người liên quan tới dự án đã bị bắt vì các tội danh nhận hối lộ, tống tiền và rửa tiền. Cuộc điều tra đã lần theo dấu vết của 27 triệu đô la “biến mất” khỏi kho bạc Moses và rơi vào túi của khoảng 100 người.

Ông Orsoni bị buộc tội nhận tiền quỹ bất hợp pháp để đổi lấy việc trao các hợp đồng béo bở cho các công ty không đủ tiêu chuẩn. Các nhà điều tra cho biết Orsoni đã sử dụng số tiền này để thực hiện chiến dịch tái cử thành công và mua phiếu bầu.

Giancarlo Galan, cựu chủ tịch của khu vực Veneto, cũng bị điều tra và bị buộc tội nhận 230.000 đô la tiền hoa hồng để đẩy nhanh việc phê duyệt hợp đồng mà không cần thông qua quy trình kiểm tra nghiêm ngặt. Ông Galan đã phải ngồi tù vài tháng và hiện đang bị quản thúc tại gia.

Ngay cả ông Giovanni Mazzacurati, người đứng đầu tập đoàn Consorzio phụ trách dự án Moses, cũng đã bị bắt vì lập quỹ đen. Ông này đã bị kết án và bị chết hồi tháng 9 vừa qua, khi đang được quản thúc tại gia.

Nhưng vấn đề là, ngay cả khi Moses được hoàn thành ngay bây giờ, chúng có thể đã trở nên lỗi thời. Cách đây hai chục năm, khi chính quyền thành phố quyết định đầu tư vào dự án này, Quảng trường St. Mark’s chỉ bị ngập một vài lần trong năm.

Còn bây giờ, triều cường tràn qua bờ kênh hơn 100 lần mỗi năm. Hệ thống Moses được thiết kế để kích hoạt khi mức nước thủy triều đạt 3 feet 7 inch (1,09 mét). Song mức nước tối thứ 3 tuần trước đạt 6 feet 2 inch (1,88 mét), mức cao nhất kể từ năm 1966. Dự án Moses hồi đó cũng được tính toán là sẽ sử dụng 20 lần mỗi năm, nhưng hiện tại, vào mùa mưa nó sẽ phải hoạt động hàng ngày.

Đầu tháng 11 vừa qua, người ta đã tiến hành thử nghiệm hệ thống Moses, nhưng nó đã gây ra những cơn rung động trên toàn thành phố. Nhiều người không biết còn tưởng là động đất và gọi điện báo cảnh sát. Sau đó, cơ quan chức năng cho rằng cuộc thử nghiệm là không được phép vì dự án chưa đủ độ hoàn thành và những tấm bản lề rỉ sét có thể sẽ gây ra “thảm họa”.

Venice từ lâu đã là một thành phố của những mâu thuẫn lớn. Nước biển dâng làm cho nó nổi tiếng, song cũng đe dọa thành phố gần như hàng ngày. Về con người, cư dân ở đây chỉ có 50.000 người nhưng mỗi năm đón tới 36 triệu du khách. Thành phố bị quá tải song nền kinh tế địa phương lại hoàn toàn dựa vào du lịch để tồn tại. Tuần trước, nhiều người bản xứ cảm thấy rất tức giận khi họ đang phải tát nước khỏi nhà, trong khi hàng trăm du khách thích thú chụp ảnh tự sướng.

Thị trưởng hiện tại của Venice, ông Luigi Brugnaro, tuần trước đã thực hiện một hành động chưa từng có: đóng cửa Quảng trường St. Mark’s. Ông nói rằng thủy triều đang gây ra những “thiệt hại tận thế” cho thành phố. “Tương lai của Venice đang bị đe dọa”, ông nói.

Tối thứ Ba tuần trước, chỉ vài giờ trước khi triều cường tràn tới, hội đồng địa phương của thành phố Venice đã nhóm họp tại tòa thị chính lịch sử trên kênh đào Grand, nơi nhiều năm trước đó, quyết định xây dựng Moses đã được đưa ra. Lần này, các “ông nghị” đã bỏ phiếu chống cho một gói ngân sách có thể giúp thành phố giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Một phần của quyết định này cũng là do sự chậm trễ và tai tiếng của dự án Moses. Vài phút sau quyết định đó, mẹ thiên nhiên đã lên tiếng. Lần đâu tiên trong lịch sử thành phố, hội trường cổ của tòa thị chính đã bị triều cường tràn vào...

Minh Đức

(TBKTSG /Theo The Daily Beast)