Ngày 2/7, tại Hội nghị Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn TP.HCM, Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch công bố kết quả triển khai thực hiện đề án nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa giai đoạn 2006 - 2020.

Theo đó, trong 5 năm qua, thành phố đã tiến hành điều tra khảo sát 58 kiến trúc cổ đô thị, đã lập hồ sơ xếp hạng 3 công trình: Nhà hát thành phố, Bảo tàng thành phố, Tòa án nhân dân thành phố; 49 cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo bao gồm nhiều cổ tự và nhà thờ Công giáo; 11 nhà cổ dân gian truyền thống. Đợt khảo sát (năm 2006 đến nay) ghi nhận có 160 địa điểm mộ táng cổ niên đại cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 20, trong đó đã xác định 12 ngôi mộ cổ đủ tiêu chí lập hồ sơ xếp hạng di tích, 21 ngôi mộ đưa vào danh mục quy hoạch bảo tồn và có 2 di tích khảo cổ được xếp hạng di tích quốc gia là Giồng Cá Vồ (huyện Cần Giờ) và Lò gốm Hưng Lợi (quận 8).

Phố Hải Thượng Lãn Ông, quận 5 (nguồn: panoramio.com)

Bên cạnh đó, kết quả khảo sát cho thấy nhiều di tích ở TP.HCM đang bị xâm hại phần lớn là ở các đình chùa, hội quán. Nguyên do nhiều hộ dân cư ngụ từ trước khi di tích được xếp hạng nên việc di dời kéo dài, phần khác do sử dụng di tích sai mục đích như mở dịch vụ mua bán, hoặc mở cơ sở sản xuất trong khuôn viên. Một số di tích khác bị lấn chiếm nghiêm trọng và lâu năm như chùa Phụng Sơn (Q.11), hoặc khu vực mộ tháp giáp với nhà dân ở chùa Giác Viên - chưa xây tường rào bảo vệ - cũng đang đứng trước nguy cơ bị lấn đất.

Hiện TP.HCM có 73 nơi được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật, trong đó có 26 di tích cấp quốc gia và 47 di tích cấp thành phố. Đáng buồn là hiện nhiều nơi đang xuống cấp do kết cấu gỗ, mái lợp ngói, xây cách nay hàng trăm năm, đang bị đe dọa hư hại ngày càng nặng do tác động bởi khí hậu nóng và ẩm, phần khác do kết cấu gỗ dễ bị mục gây sụp gãy khi mùa mưa tới.

Hiện TP.HCM chỉ còn một khu phố cổ là khu phố trên đường Hải Thượng Lãn Ông, nằm khoảng ngã tư Hải Thượng Lãn Ông - Triệu Quang Phục, quận 5, xây từ đầu thế kỷ 19 với nhiều căn nhà còn giữ giá trị kiến trúc cổ.

Giao Hưởng