Chính phủ CH Czech đã phải xin lỗi tất cả những ai bị phật ý bởi quần thể kiến trúc sắp đặt do Czech mới khánh thành hôm 12/1 tại tòa nhà trung tâm của EU ở Bruxelles. Phó Thủ tướng Czech Alexander Vondra cũng cho biết, điêu khắc gia Czech David Cerny, người đã đánh lừa và nhạo báng cả châu Âu, sẽ phải chịu một hình phạt.
Tất cả chỉ là một trò lừa!
Trên cương vị Chủ tịch luân phiên của EU, Cộng hòa Czech đã đặt hàng một tác phẩm tạo hình - mang tên "Entropa", với ngụ ý mỉa mai những định kiến của thế giới đối với EU - dự tính với sự tham gia của 27 điêu khắc gia của 27 quốc gia thành viên EU; mỗi người cần mô tả Tổ quốc mình một cách hình tượng.
- Ảnh bên : David Cerny - nhà điêu khắc tài năng và tai tiếng - bên một tác phẩm của ông. (nguồn: Index)
Trong số đó, được nhắc tới nhiều nhất là một quần thể tượng (hoạt động như một đài phun nước) đặt trên đảo Kampa ở thủ đô Praha: Trên nền một cái hồ hình bản đồ Czech, ông khắc họa hai người đàn ông đứng và... tè xuống đất nước.
Một tác phẩm khác cũng bị nhiều lời ra tiếng vào là tượng Thánh Venceslas - vị thánh bảo hộ của Czech - trên một con ngựa chết, được đặt ở Cung điện Lucerna ở trung tâm thủ đô Praha. Bức tượng này là phiên bản châm biếm của pho tượng người kỵ sĩ nổi tiếng đặt ở quảng trường Venceless. Trước đó, trong vài tuần, nó đã được "ngự" tại phía bên kia của quảng trường, đối diện với "bản gốc".
Trong dịp này, David Cerny cũng không chịu " thúc thủ" trước những ý tưởng nghệ thuật hết sức táo bạo và gây sốc của ông. Thay vì liên hệ với 27 điêu khắc gia trên toàn châu Âu, ông chỉ tập hợp một vài trợ lý người Tiệp và thực hiện tác phẩm theo ý của mình. Tuy nhiên, khi hoàn thành, Cerny đã đặt ra những cái tên giả mạo, như thể họ là các đồng tác giả thực sự của tác phẩm.
Có điều, bê bối lớn hơn cả nằm ở chỗ, đại đa số các quốc gia của EU đã được Cerny khắc họa một cách đầy mâu thuẫn và hết sức khiêu khích!
Slovakia và Bulgaria căm phẫn
Chẳng hạn, Bulgaria được thể hiện như... một bệ hố xí kiểu Thổ Nhĩ Kỳ (ngụ ý nước này từng bị Thổ xâm chiếm trong vòng 5 thế kỷ), còn Slovakia thì là một khúc lạp xường, được quấn quanh bởi quốc kỳ Hungary (ám chỉ những đụng độ ngoại giao căng thẳng giữa Hungary và Slovakia trong vấn đề dân tộc - bởi lẽ, một phần diện tích đáng kể của Slovkia đã từng thuộc Hungary).
- Ảnh bên : Cách điêu khắc gia David Cerny mô tả Bulgaria. (nguồn: Index)
Hungary được thể hiện như những trái dưa hấu khổng lồ, và Vương quốc Anh - một thứ "năng lượng ẩn" - thì không được đưa vào quần thể (có lẽ vì xứ sở này quá thờ ơ trước EU).
Trước mắt, hai nước Bulgaria và Slovakia đã chính thức lên tiếng phản ứng. Ngày 15/1, Ngoại trưởng Slovakia, ông Kubis, thông báo cho Thứ trưởng Ngoại giao Czech Alexander Vondra rằng Bratislava sẽ xem xét nghiêm túc đề tài này và chờ sự phản ứng của các quốc gia thành viên EU khác, sau đó họ sẽ quyết định. Trước đó hai ngày, thông qua Đại sứ Czech tại Sofia, Bulgaria cũng đã gửi công hàm phản đối Praha vì sự khắc họa "quá lố" và đầy tính xúc phạm của David Cerny.
Để trả lời, Thứ trưởng Ngoại giao Czech cho hay: Nếu phía Bulgaria và Slovakia vẫn tiếp tục duy trì lời phàn nàn này, Czech sẽ cho hạ phần biểu tượng của hai đất nước.
Nhân danh "quyền tự do sáng tạo"
Khi bê bối bùng nổ, trong một tuyên bố đưa ra tối 13/1, David Cerny đã lập tức xin lỗi Chính phủ Czech và cho biết, ông sẵn sàng hoàn trả khoản tiền 50 ngàn Euro. Người nghệ sĩ này cho hay: "Chúng tôi đã không thông báo cho họ [Thủ tướng Mirek Topolánek, Thứ trưởng Ngoại giao Alexander Vondra, Ngoại trưởng Karel Schwarzenberg và các cơ quan hữu quan] về sự thực của những gì đã diễn ra và như thế, chúng tôi đã đánh lừa họ. Chúng tôi có tính đến chuyện sự thực sẽ được phơi bày, nhưng trước đó chúng tôi muốn thử xác định xem, châu Âu có khả năng tự trào hay không?"
- Ảnh bên : Romania, trong cách sáng tạo của Cerny, chẳng khác nào lâu đài của ác quỷ Dracula. (nguồn: Index)
Trước đó, Cerny đã cho biết: Thoạt tiên ông đã muốn cùng làm việc với 27 nghệ sĩ thuộc 27 quốc gia EU, nhưng rồi vì vô số những lý do này nọ nên ông đã không thể đạt thỏa thuận với từng người. Bởi vậy, ông phải đặt ra những tên giả, điều mà theo phát biểu của ông trong lễ ra mắt chính thức của tác phẩm tại Bruxelles ngày 15/1, "là một trong những chiến lược của nghệ thuật đương đại".
Cerny còn khẳng định: "Phép khoa trương trào lộng và sự bí ẩn là một trong những thương hiệu của nền văn hóa Czech".
Đáng nói là Thứ trưởng Ngoại giao Czech Vondra - người bị đặt vào tình thế rất khó xử vì chính ông đã cắt băng khánh thành quần thể tượng tại Bruxelles và vì vậy, đã phải thay mặt Cộng hòa Czech xin lỗi những người cảm thấy bị xúc phạm trong vụ này - vẫn có lời bênh vực người nghệ sĩ.
Theo vị chính khách, đây là một tác phẩm nghệ thuật và nghệ sĩ có quyền tự do sáng tạo bất khả xâm phạm. Với những nước đã có phản ứng, ông Vondra cho biết Cộng hòa Czech tôn trọng các quyết định đó và nếu được yêu cầu, họ sẽ cho hạ những mô hình đã gây bê bối. Tuy nhiên, "Entropa là một tác phẩm nghệ thuật, không hơn không kém!", ông Vondra nhấn mạnh.
Ngoài ra, Praha còn đổ thêm dầu vào lửa khi ra tuyên bố: Sau khi hiện diện tại đại sảnh của tòa nhà chính của EU, "Entropa" sẽ được trưng bày tại tòa nhà mới của Nhà hát Quốc gia Czech để cư dân Czech và giới du khách có điều kiện chiêm ngưỡng. Vài tờ báo đã cho rằng đây là "mẹo" mới nhất nhằm thu hút khách nước ngoài tới Praha.
Tuy nhiên, một câu hỏi vẫn được đặt ra là: Nếu ngoài Bulgaria và Slovakia, các quốc gia thành viên khác của EU cũng không đồng tình với việc đất nước họ được thể hiện theo cách của Cerny, thì quần thể kiến trúc kia còn lại những gì?
Và rộng hơn thế nữa, đâu là giới hạn của quyền tự do sáng tạo, nhất là trong những trường hợp nhạy cảm như thế này? (Hoặc một ví dụ điển hình gần đây, khi các báo Đan Mạch vẽ tranh biếm họa đấng tiên tri Mohammed khiến cuộc tranh cãi biến thành một khủng hoảng chính trị giữa Copenhagen với các nước Hồi giáo?).
- Triển lãm “Ôi thành phố”, góc nhìn mới về Hà Nội
- Sống nghệ thuật (Living Art) của Urban Landscape Group
- "Đánh thức không gian": Cuộc chạy trốn của Rùa Hồ Gươm
- Nghệ thuật công cộng Hàn Quốc những năm gần đây
- "Ánh sáng thành phố" của Phương Vũ Mạnh
- Quyền uy nghệ thuật châu Á của một phụ nữ Việt
- Không "nhốt" ý tưởng trong một chất liệu hay hình thể…
- Nghệ sỹ Trần Lương: Xin hỏi, tôi theo Tây, ngoại lai như thế nào?
- Trại Điêu khắc Việt Nam: Số lượng nhiều, còn chất lượng?
- Họa sĩ Wessel Huisman: "Tôi vẽ Việt Nam bằng ánh sáng!"