Ashui.com

Friday
Mar 29th
Home Tương tác Nhìn ra thế giới Cải tạo không gian công cộng ven sông Rhône, TP Lyon

Cải tạo không gian công cộng ven sông Rhône, TP Lyon

Viết email In

Lyon, thành phố lớn thứ 3 của nước cộng hòa Pháp, luôn được biết đến như một thành phố lãng mạn với khung cảnh và cuộc sống êm đềm, là nơi hợp lưu của 2 dòng sông Rhône và Saône nổi tiếng. Hai dòng sông này cùng với diện tích không gian mở dọc bờ sông dành riêng cho các hoạt động thể thao, giải trí, văn hóa của người dân luôn được coi như niềm tự hào của thành phố, đồng thời là một yếu tố quan trọng tạo nên thương hiệu và sức hấp dẫn riêng của Lyon.

Ngược dòng thời gian trở về những năm đầu của thế kỷ 21, ít người biết rằng, hơn 5km bờ tả ngạn sông Rhône thoáng đãng và xinh đẹp hiện nay, vào thời điểm đó chỉ là... bãi đỗ xe. Với quyết tâm tạo dựng một không gian công cộng đa chức năng có chất lượng cao phục vụ hoạt động thể thao và giải trí của người dân, hội đồng thành phố Lyon, tổ chức đô thị Grand Lyon(*) và vùng Rhône-Alpes đã quyết định tiến hành một dự án dài hơi trong vòng 6 năm với mục đích cải tạo không gian dọc sông Rhône. Bài viết này muốn giới thiệu đến bạn đọc một cách sơ lược nhất về quá trình thực hiện dự án này như một ví dụ hay về kinh nghiệm và quy trình cải tạo không gian công cộng trong thành phố, công việc đã gây ra không ít khó khăn cho những thành phố lớn đang trong quá trình đô thị hóa ồ ạt của Việt Nam. 
 

Những ý tưởng ban đầu


Những năm 50 của thế kỷ 20, khu vực ven sông Rhone bắt đầu trở thành bãi đỗ xe
(Nguồn ảnh: photographie municipale de Lyon)


Và chỉ khoảng 20 năm sau, bãi đỗ xe này đã trở thành một yếu tố không-thể-thay-thế 

Trong lịch sử phát triển của thành phố Lyon, sông Rhône luôn nắm giữ một vai trò vô cùng đặc biệt. Dòng sông len lỏi vào trung tâm thành phố, dòng nước của con sông như nuôi dưỡng cuộc sống của người dân. Bắt đầu từ thế kỷ 19, cùng với sự phát triển của ngành dệt lụa ở Lyon là sự phát triển rực rỡ của giao thương đường sông; các không gian và hoạt động của người dân ven sông bắt đầu hình thành. Nhiều cảng sông mọc lên, cùng với đó là một số trung tâm thương mại gần sông nhằm tối ưu hóa việc trao đổi hàng hóa. Sự phát triển này kéo dài đến những năm giữa thế kỷ 20, khi mà các thành tựu khoa học kỹ thuật mang đến một diện mạo mới cho các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, giao thương bằng đường thủy ở Lyon bắt đầu chững lại và hầu như dừng hẳn vào những năm 60 của thế kỷ 20. Các hoạt động tại các không gian ven sông trước đây phát triển mạnh mẽ do đó cũng biến mất dần. Như một hệ quả logic, cùng với sự phát triển chóng mặt của ô tô, 7km ven sông Rhône dần trở thành bãi đỗ xe. Song song với việc khởi động dự án cải tạo, thành phố Lyon cũng tiến hành quy hoạch xây dựng 2 bãi đỗ xe ngầm với mục đích thay thế cho không gian đỗ xe cũ, và cũng nhằm hạn chế việc sử xuất hiện của ô tô trong khu vực trung tâm thành phố. 

Những ý tưởng đầu tiên về việc quy hoạch lại không gian ven sông Rhone bắt đầu từ giữa những năm 1980 bởi thị trưởng thành phố Lyon Francisque Collomb, với dự án tái quy hoạch không gian ven sông Rhône và Saône có tên "Kế hoạch xanh" (Plan Bleu). Tuy nhiên, phải đợi đến năm 1991 để Hội đồng đô thị Lyon (Communauté urbaine de Lyon) thông qua kế hoạch cải tạo này, cùng với tham vọng rất lớn của thị trưởng thành phố Lyon lúc đó, Michel Noir. Qua dự án này, ông muốn xây dựng hình ảnh một thành phố Lyon xanh, với những không gian công cộng thú vị, hấp dẫn trong mắt khách du lịch cũng như bạn bè quốc tế. Tuy nhiên, một lần nữa dự án lại bị gián đoạn đến năm 1998 mới được tái khởi động bằng những cuộc khảo sát, đánh giá hiện trạng đầu tiên.

Quá trình thực hiện

Sau một thời gian dài tranh luận, khảo sát, đánh giá, cuối cùng, đến năm 2001, dưới sự chỉ đạo của thị trưởng thành phố Lyon, Gerard Collomb, dự án cải tạo không gian ven sông Rhone chính thức được bắt đầu với mục tiêu cụ thể và đầy tham vọng: "xây dựng một không gian tự do, nhằm đảm bảo sự cân bằng giữa sự phát triển của thành phố và tự nhiên, tái tạo mối liên hệ giữa con người và dòng sông". Chiều dài tái quy hoạch dự kiến là 5km, kéo dài từ công viên trung tâm thành phố (Parc de la tête d'or) đến gần sân vận động Gerland (Stade de Gerland). Một cuộc thi đã được phát động nhằm tuyển chọn những ý tưởng cải tạo xuất sắc nhất. Song song với dự án cải tạo, hội đồng thành phố Lyon cũng lên phương án xây dựng 2 khu đỗ xe ngầm mới dưới lòng đất nhằm thay thế cho không gian cũ. 

Tháng 10 năm 2002, 8 đồ án của 8 đơn vị vượt qua vòng sơ khảo được yêu cầu gửi bản đề cương cải tạo chi tiết. Đến cuối tháng 10, 4 đơn vị xuất sắc nhất được mời bảo vệ đề cương của mình trước hội đồng thành phố. Ngày 13/2/2002, phương án chính thức được công bố. Dự án chính thức được thông báo rộng rãi trong cộng đồng với những điểm chính: 
- Quy hoạch một con đường đi bộ và giao thông "nhẹ": 5km ven sông sẽ được bó vỉa và giảm cốt cao độ trở thành đường đi bộ, cùng với sự xuất hiện của 1 đường dành cho xe đạp và không gian sinh hoạt thể thao cho thanh niên (trượt patin, ván trượt,...). 
- Tạo dựng một không gian xanh gần gũi với thiên nhiên với mục đích khuyến khích hoạt động nghỉ ngơi, thư giãn tích cực của người dân với những điểm chính như: vườn hoa trung tâm, không gian chơi bi sắt cho người cao tuổi, không gian mặt nước cho trẻ em vui chơi, không gian cafe ven sông, các đường dạo và ghế đá,... 
- Xây dựng hệ thống chòi ngắm cảnh và du thuyền ven sông, hướng đến những hoạt động văn hóa, xã hội. 


Mặt bằng phân khu của dự án
(Nguồn ảnh: lyon-urbanisme.superforum.fr/t4-les-berges-du-rhone)

Vào tháng 3/2003, những cuộc triển lãm đầu tiên xuất hiện nhằm đưa đến công chúng hình ảnh tương lai của không gian ven sông. Những cuộc triển lãm này được coi như những cuộc "trưng cầu dân ý", qua đó người dân, đặc biệt là những người sống xung quanh khu vực bờ sông, có cơ hội đóng góp ý kiến và mong muốn với hội đồng thành phố nhằm tiếp tục xây dựng dự án một cách hoàn chỉnh hơn. 

Từ những ý kiến đóng góp đa dạng, đầu năm 2004, Hội đồng đô thị thành phố Lyon đã đưa ra con số dự kiến cho kinh phí của cả dự án là 31.5 triệu euro. Vào tháng 5/2004, với 1 số khoản chi tăng thêm vào việc triển lãm và trưng cầu dân ý, kinh phí dự kiến được sửa lại vào khoảng 38.5 triệu euro. Tuy nhiên, khi dự án kết thúc vào năm 2007, con số cuối cùng là 44 triệu euro, trong đó, tổ chức đô thị Grand Lyon đóng góp nhiều nhất với 26 triệu euro, vùng Rhône-Alpes là 11 triệu euro và thành phố Lyon là 7 triệu euro. 

Vào tháng 2/2005, những công việc thi công đầu tiên của dự án được tiến hành, và kéo dài tới tận tháng 11 năm 2007. Do người dân Lyon đã quá quen với thói quen đỗ xe dọc sông Rhône, chính quyền thành phố đã thiết lập 690 điểm đỗ xe tạm thời trong khu vực trung tâm, trong thời gian xây dựng những bãi đỗ xe ngầm. Quá trình thi công được chia làm 3 hạng mục chính, với các khoảng thời gian tiến hành và các đơn vị thi công độc lập: 
- Từ 9/2005 đến 12/2006: thi công chủ yếu những không gian giao thông, đường dạo, đường đi bộ, không gian chơi thể thao cho thanh niên.
- Từ 11/2005 đến 3/2007: thi công những không gian xanh chính như vườn hoa trung tâm, các bãi cỏ lớn; đồng thời tiến hành quy hoạch cải tạo 1 số cảng quan trọng phục vụ các hoạt động du lịch trên sông.
- Từ 4/2006 đến 11/2007: thi công những hạng mục liên quan đến không gian mặt nước như: các bể vầy lớn ngoài trời, 1 số đường nước tạo cảnh quan.


Một số hình ảnh trong quá trình thi công 

(Nguồn: www.grandlyon.com)

Quá trình thi công trong gần 3 năm đã gặp không ít khó khăn. Thứ nhất, công việc thi công tuy trải dài dọc bờ sông Rhône, nhưng không thể vì thế mà hạn chế tất cả các hoạt động của người dân trong khu vực này. Thứ hai, vấn đề di dân và giải phóng mặt bằng với một số công trình lâu đời luôn làm đau đầu những nhà quy hoạch.Cuối cùng, thời tiết đã ảnh hưởng không nhỏ tới năng suất và tiến độ của dự án. Nước sông lên xuống theo mùa kéo theo nguy cơ úng ngập với diện tích công trường,... 

Tuy nhiên, vượt qua mọi khó khăn, tháng 11/2007, dự án cải tạo không gian ven sông Rhone chính thức hoàn thành, mang đến một bộ mặt mới cho khu vực này, vốn trước kia chỉ được biết đến như những bãi đỗ xe bụi bặm và ô nhiễm, với những không gian công cộng được quy hoạch một cách logic, hợp lý, nhịp nhàng, không những phục vụ tối đa nhu cầu nghỉ ngơi, sinh hoạt của người dân, tăng cường sự giao lưu, tương tác xã hội, thắt chặt hơn mối liên hệ giữa con người và tự nhiên, mà còn là một điểm đến hấp dẫn không thể bỏ qua với khách du lịch khi đến thăm thành phố xinh đẹp này. 

Thay lời kết

Dự án quy hoạch cải tạo không gian ven sông Rhone, trong suốt quá trình thảo luận, đưa ra ý tưởng cũng như phương án thực hiện, luôn là đề tài gây tranh cãi của dân cư thành phố Lyon. Thậm chí một số ý kiến chỉ trích còn cho rằng con số vượt chi quá lớn so với dự kiến ban đầu là một sự lãng phí không cần thiết; một số hạng mục chưa đáp ứng được sự mong mỏi và nhu cầu của người dân, ... Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng dự án đã thành công trong việc tạo ra một hiệu ứng, hình mẫu về việc tổ chức không gian công cộng nhằm phục vụ mục đích xã hội cũng như mục đích kinh tế và phát triển du lịch. Dự án đồng thời cũng thể hiện sự quyết tâm của những người đứng đầu thành phố, với một kế hoạch dài hơi và chu đáo, qua đó mang đến những kinh nghiệm và bài học hay cho những đô thị đang rất thiếu không gian công cộng ở Việt Nam. 

Một số hình ảnh không gian công cộng ven sông Rhône hiện nay: 


(Ảnh do tác giả chụp) 


(Ảnh do tác giả chụp) 


(Ảnh do tác giả chụp) 


(Nguồn ảnh: www.myspace.com/restedeplume/blog/280717919) 


(Nguồn ảnh: www.nileguide.com) 


(Nguồn ảnh: visle-en-terrasse.blogspot.fr/2012/04/secrets-des-villes-les-berges-du-rhone.html)

Chú thích: (*) Grand Lyon là một tổ chức đô thị lớn của Pháp, quản lý 58 đơn vị hành chính xung quanh thành phố Lyon và vùng Rhône, được thành lập vào ngày 31/12/1966. 

Lê Hà Phong, sinh viên chuyên ngành quy hoạch đô thị - Viện quy hoạch đô thị Lyon (Pháp) 

Tài liệu tham khảo:
1. Elise Calibre, Etienne Simon, Mathilde Turpin, Les berges du Rhône, 6/2007
2. Grand Lyon, Les berges du Rhône 2006: La rive à vivre, 2004
3. Manon Orhant, Aménagement de la rive gauche des berges du Rhône, 2013 


Tin liên quan:
Tin mới hơn:
Tin cũ hơn:

 

Thêm bình luận


Mã an toàn
Đổi mã khác

Bảng quảng cáo