Như một nguyên tắc cơ bản, hệ thống giao thông đô thị ở Việt Nam hay được tổ chức theo nguyên tắc tầng bậc một cách triệt để. Theo đó, mỗi khu vực (hay đơn vị chức năng) có hệ thống giao thông nội bộ khá biệt lập, kết nối với các tuyến đường chính. Các tuyến đường chính lại được kết nối với các cấp đường cao hơn. Trong thực tế, sự khác biệt giữa độ lớn các cấp đường hết sức to lớn: đường ngõ bề ngang chỉ 3m; lòng đường nội bộ 6m – 7.5m; lòng đường liên khu vực là 15m; còn đường chính đô thị, đường cao tốc có lòng đường lên đến 30m – 50m.
Do giao thông các nơi dồn vào tuyến đường chính, mật độ giao thông trở nên quá lớn; cộng với sự khác biệt về kích thước phương tiện, chỉ số xung đột tiềm tàng trở nên cực đại. Khi đó, chỉ cần xảy ra bất cứ sự cố hay xung đột nhỏ nào thì cũng tạo thành các xung đột dây chuyền, gây ách tắc kéo dài trên toàn hệ thống. Trong bối cảnh trên, không có bất cứ hệ thống quản lý nào hay năng lực điều khiển nào có thể khắc phục nổi xung đột xảy ra.
Để tránh tình trạng tắc nghẽn tái diễn trong tương lai, thiết nghĩ chúng ta cần tránh việc tạo ra các luồng giao thông tập trung, quy mô quá lớn. Phân tán các luồng giao thông sẽ giảm đáng kể xung đột tiềm năng, xuống dưới mức năng lực khắc phục sự cố của hạ tầng, hệ thống quản lý và người điều khiển phương tiện – do đó sẽ cải thiện đáng kể tình hình giao thông. Ngoài ra, theo như các nghiên cứu nước ngoài (ví dụ của William Whyte), các tuyến đường có lưu lượng giao thông không quá lớn bao giờ cũng thân thiện hơn nhiều với người đi bộ và người dân sống hai bên. Các hoạt động buôn bán, giao tiếp xã hội, thậm chí đỗ xe bao giờ cũng dễ dàng hơn rất nhiều trên các tuyến đường có lưu lượng giao thông không lớn.
- Ảnh minh họa: Tắc nghẽn giao thông ở Hà Nội 3/2011 (nguồn: http://vietbao.vn/Xa-hoi/Giao-thong-Ha-Noi-tac-nghen-toi-83/11209234/157/).
TS.KTS Nguyễn Thanh Bình
Vài nét về tác giả: Nguyễn Thanh Bình tốt nghiệp Đại học Bách Khoa Warsaw (CH Ba Lan) chuyên ngành kiến trúc quy hoạch, năm 1998, và lấy bằng Thạc sĩ Di sản văn hóa, rồi Tiến sĩ (PhD) tại Deakin University (Australia) năm 2004 và 2010. Là cán bộ nghiên cứu trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, Bình hiện đang thực hiện chương trình nghiên cứu sau Tiến sĩ đi sâu phân tích mối liên hệ giữa sức khỏe tinh thần xã hội và đặc thù không gian công cộng. Ngoài kinh nghiệm giảng dạy và thiết kế (1998-2003) Bình còn là một thành viên dự án Hanoi Public City (http://hanoi.org.vn/publiccity/ - từ năm 2010). |
(Bài viết này được đăng trong số Tạp chí Quy hoạch Đô thị số 7+8 phát hành tháng 01/2012)
[ Chuyên đề: Giao thông đô thị ]